In 2005 werd een groep van 4.000 jongeren tussen de 14 en 17 jaar onderzocht. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat ongeveer 5 procent van de scholieren zichzelf beschadigde of pijn toebracht.

Het zogeheten 'krassen' is daarvan het bekendste voorbeeld. Maar naast snijden in het eigen lichaam kun je bij automutilatie ook denken aan het nemen van een overdosis pillen, zichzelf slaan of het expres branden met een sigaret.

Zelfbeschadiging komt volgens de Landelijke Stichting Zelfbeschadiging (LSZ) het meest voor bij pubers met leerproblemen of met een ontwikkelingsstoornis. Zelfbeschadiging komt ook voor bij specifieke psychiatrische diagnosen zoals depressie, eetstoornis, schizofrenie, posttraumatische stress-stoornis en verslaving.

Overlevingsstrategie
Voor vrijwel alle pubers die zichzelf beschadigen geldt dat de zelfbeschadiging een uiting is van een dieper liggend probleem. Niet voor niets vindt de LSZ dat zelfbeschadiging gezien moet worden als een overlevingsstrategie.

Zelfbeschadiging is een uiting van psychische pijn, boosheid of verdriet. De handeling is op de persoon zelf gericht en niet op anderen. Zelfbeschadiging is meestal bedoeld om geestelijke pijn niet te voelen.

Het nadeel van de endorfinen die het lichaam aanmaakt is dat 'krassen' hierdoor verslavend werkt. Om die reden kan een puber die zichzelf toetakelt niet zomaar stoppen met krassen, net zoals een roker niet zomaar kan stoppen met roken.

Pubers die zichzelf beschadigen hebben in vrijwel alle gevallen de neiging om dat zoveel mogelijk verborgen te houden voor de buitenwereld. Veel krassers dragen, ook bij mooi weer, lange mouwen om de littekens verborgen te houden voor hun ouders. Wees dus alert als je opeens afwijkend kleedgedrag ziet bij je kind.

Wat te doen?
Grijp direct in wanneer je ontdekt dat je kind zichzelf beschadigt. Automutilatie is geen 'fase' waar een puber doorheen gaat. Het is, mede door het verslavende effect, ook niet iets dat vanzelf overgaat. En het is al helemaal niet iets dat je zelf met een goed gesprek op kunt lossen.

Neem zelfbeschadiging altijd bloedserieus. Een eerste stap die je kunt zetten is samen met je kind naar de huisarts gaan. Die kan je kind, afhankelijk van de oorzaken, bijvoorbeeld antidepressiva voorschrijven. Daarnaast zal een arts je hoogstwaarschijnlijk doorverwijzen naar maatschappelijk werk.

(Groeps-)therapie kan je kind helpen om van de drang tot zelfbeschadiging af te komen. Bovendien worden in deze therapie ook de onderliggende problemen blootgelegd die de drang tot automutilatie veroorzaken, want zelfbeschadiging is vrijwel zonder uitzondering een symptoom van een groter probleem.

Licht ook de school van je kind in. De leerlingenbegeleider op school kan gesprekken met je kind voeren en zodoende eventuele onderliggende problemen op school of in de klas aanpakken.